در عصر ارتباطات و اطلاعات و در دورانی که اینترنت جزو جدا ناپذیر از زندگی مردم شده و بسیاری از امور جاری زندگی از طریق اینترنت و در دنیای مجازی انجام می‌گیرد،IT چهره زندگی بشر را دگرگون کرده و تغییرات شگرفی را در تمام عرصه‌های زندگی ازعادات ،  ارتباطات ، فرهنگ کسب و کار و حتی سرعت زندگی مردم ایجاد کرده است. با گسترش IT به حوزه کسب‌وکار، محتوا (Content) ، مفهوم (Concept)و زمینه (Context) بسیاری از تجارت‌ها تغییر یافت، هزینه‌ها کاهش یافت و دسترسی شرکت‌ها به بازارهای جدید گسترش یافت.

از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ بسیاری از شرکت‌های نوپای تجارت الکترونیک به سرعت سهم بازار را از سایر مدل‌های تجاری سنتی ربودند و بسیاری از آنها را مجبور به خروج از بازار کردند. مورد مشهور در این زمینه تعطیل شدن بسیاری از کتابفروشی‌های کوچک بعد از ورود Amazon به این عرصه است. پایین بودن سرمایه اولیه برای ایجاد زیر ساخت‌ها، پایین بودن هزینه‌های تاسیسات، عملیات، نیروی انسانی و… و در مقابل دسترسی گسترده جغرافیایی، عدم محدودیت در برند ،عدم محدودیت زمانی و محصول و… موجب شده تا این مدل تجاری قدرت و مزیت زیادی نسبت به مدل‌های سنتی پیدا کند.

تجارت الکترونیک در ایران

در ایران وضع طور دیگریست هرچند کشور ما در حال حاضر در دوران ابتدایی تجارت الکترونیک می‌باشد و هنوز درصد تعاملات تجاری که از طریق الکترونیک انجام می‌گیرد چندان چشمگیر نیست؛ اما در چند سال اخیر شاهد تغییرات امید بخشی در بخش تجارت الکترونیک بوده‌ایم. تمایل دولت به ترغیب مردم به خریدها و تراکنش‌های الکترونیک به خاطر کاهش هزینه‌های دولت، تمایل بانک‌ها و بخش خصوصی به خاطر کاهش زمان و هزینه نیروی انسانی لازم برای مدیریت این تراکنش‌ها و نهایتا تمایل خود مردم به دلیل کمبود زمان، مشکلات ترافیکی و بالا بودن هزینه سفرهای غیرضروری درون شهری همه نویدبخش اقبال مردم به پدیده تجارت الکترونیک است.

تغییر رویکرد به تجارت الکترونیک

رشد زیر ساخت‌های لازم،  حمایت دولت ، تغییرعادات مردم و فراهم آوردن زمینه‌های لازم مانند ایجاد نشان اعتماد الکترونیکی برای فروشگاه‌های اینترنتی نشان از تغییر رویکرد به تجارت الکترونیک و اقبال عمومی به آن در آینده نزدیک دارد.

در مجموع می‌توان گفت که فاکتور‌های زیر نوید بخش رشد سریع تجارت الکترونیک در آینده نزدیک خواهند بود:

• افزایش هزینه‌های پنهان خرید
• وارد شدن نسل جدید به دارندگان قدرت خرید
• پیشرفت فناوری
• افزایش ارزش زمان
• اصلاح زیرساخت‌های ارتباطی

بازاریابی و تبلیغات تجارت الکترونیک

تصور اشتباهی که بسیاری دارند این است که می‌توان از همان روش‌های سنتی بازاریابی و تبلیغات برای مدل تجارت الکترونیک نیز استفاده کرد،در حالی که تفاوت عمده‌ای بین بازاریابی در مدل تجاری سنتی و تجارت الکترونیک وجود دارد. در مدل تجارت الکترونیک به دلیل وجود زیر ساخت‌های IT امکان بازاریابی در سطح گسترده تر ولی بسیار دقیق‌تر وجود دارد. زیرساخت اطلاعاتی به سیستم این امکان را می‌دهد که عادات و سلایق هر مشتری را برپایه جست‌وجو‌ها و خرید‌های قبلی تحلیل کرده و تخمین بزند؛ بنابراین به سیستم این امکان را بدهد که با تخمین دقیق‌تری نیاز مشتری را حدس‌زده و محصول مناسب‌تر را به مشتری ارائه کند. چیزی که در ایران نادیده گرفته می‌شود.

تبلیغات اینترنتی در ایران چندان جا افتاده نیست و تجربه و دانش لازم برای آن ایجاد نشده است. بهترین روش تبلیغ برای فروش آنلاین همان تبلیغ در محیط اینترنت است که مشتریان بالقوه بیشتری برای روش تجاری ما دارد. شاید عدم امکان تبلیغ در بسیاری از کانال‌های پرطرفدار اینترنتی مانند سایت‌های پرترافیک خارجی امکان تبلیغ را در این مدل تجاری بسیار محدود سازد.

استراتژی تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک به عنوان یک مدل تجاری جدید باید با رویکردهای جدید مورد برسی قرار گیرد. اگر شرکتی قصد دارد تا از این طریق به فروش محصولات خود بپردازد باید در استراتژی‌های سازمان خود بازنگری کلی انجام دهد. ارتباط با تامین کنندگان، مدیریت زنجیره تامین، مدیریت عملیات، پروسه‌های تجاری،  تامین مالی ،بازاریابی و… همه باید هماهنگ با این نگرش تغییر کنند که تجارت الکترونیک در برخی موارد به صورت بنیادین با مدل‌های سنتی کسب و کار متفاوت است. تنها تصمیم به اضافه کردن یک بخش جدید به سازمان برای موفقیت در این زمینه مناسب نیست و همان‌گونه که تغییرات عمده در حوزه کسب و کار نیازمند بازنگری در استراتژی سازمان است، ورود به حوزه تجارت الکترونیک نیز نیازمند بازنگری کلی در استراتژی است.

چند نکته کلیدی برای راه اندازی یک تجارت الکترونیکی موفق

1- توسعه ایده

فقط راه اندازی و شروع کردن تجارت الکترونیکی کافی نیست! بلکه برای تبلیغ و ادامه ی آن و سرمایه ای که برای آن نیازمند هستید باید فکر کنید . مفهوم اصلی کسب و کار یعنی افزایش تجربه در طول مسیر. همچنین باید بدانید که خدمات یا تولید شما چه کمکی به افراد یک جامعه می کند و چه اثراتی خواهد گذاشت.

2- نوشتن برنامه تجاری

بعضی افراد با نوشتن برنامه مخالف هستند و احساس می کنند در دنیای مدرن امروز نباید راهنمایی تعیین کرد. در صورتی که این تفکر اشتباه است! باید برنامه ی خود را تمام و کمال بنویسید و پیاده سازی کنید. برنامه شما باید شامل ارائه سرویس و خدمات،  بیانیه ی ماموریتی،  خلاصه ای از اقدامات اجرایی ،خلاصه ای از هدف شرکت ، توضیحاتی در مورد بازاریابی، پیش بینی های مالی و هزینه ی عملکرد باشد.

3- معقول بودن ایده

شما به عنوان کارفرما باید بررسی کنید که ایده شما آیا معقول است؟ آیا محصولی که میخواهید ارائه دهید خریدار دارد؟ سرویس و خدمتی که میخواهید ارائه دهید نیازهای مردمی را برطرف می کند؟ و از این قبیل پرسش ها!

4- ایجاد بودجه

برای تولید خدمات رسانی و محصول باید بودجه ای در نظر گرفت. باید هزینه های لازم برای راه اندازی تجارت الکترونیکی را حساب کرد پس از آن باید برای آن بودجه ی مورد نظر را تعیین کرد.

5- انتخاب نام برای تجارت الکترونیک

انتخاب نام تجاری برای راه اندازی کسب و کار الکترونیکی امر مهمی است. باید نامی انتخاب کنید که از هر جهت مناسب فعالیت شما بوده و بدانید که دیگر نمی توانید آن را تغییر دهید. همچنین دامنه ای که میخواهید موجود است یا خیر! این موارد را حتما از قبل مورد بررسی قرار دهید.

6-ثبت نام تجاری خود

چنانچه نامی برای تجارت الکترونیک خود در نظر گرفته اید حتما آن را در سازمان های مربوطه ثبت کنید! این امر برای بازاریابی تجاری شما بسیار مهم است.

7- انتخاب موقعیت تجاری

اگر می خواهید در تجارت خود موفق باشید باید بهترین موقعیت مکانی را برای آن در نظر بگیرید. تحقیق کنید که چه مکانی به تجارت شما نیازمند هستند و در همان محدوده مکان دفتر و شرکت خود را بنا کنید تا به مشتریان آن دسترسی آسان تری بدهید.

8- تحویل محصولات و خدمات به طور سریع

تدابیری برای تحویل محصولات و خدمات خود بیندیشید. شما باید رضایت مشتریان را از همان ابتدا در نظر بگیرید.